Co to jest strefa czystego transportu?
W dobie rosnących możliwości w kwestii elektromobilności Europa stara się reagować na problem zanieczyszczania środowiska. Jednym z rozwiązań mających na celu poprawę otaczającego nas powietrza, a co za tym idzie jakości życia mieszkańców, są właśnie strefy czystego transportu. Stworzenie specjalnych stref to sposób radzenia sobie z emisją do atmosfery tlenku azotu i dwutlenku węgla, które to pierwiastki uczestniczą w efekcie cieplarnianym i zwiększaniu dziury ozonowej. Temat ten nie jest pomysłem z polskiego podwórka, jednak od kilku lat polaryzuje nasze społeczeństwo. W Berlinie strefa czystego transportu funkcjonuje od 2008 roku. Kategoryzuje ona pojazdy z silnikami spalinowymi według europejskiej normy spalin.
Ustawa o zmianie ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych oraz niektórych innych ustaw z 2021 roku wprowadziła pewne zmiany w prawie i uświadomiła Polaków w kwestii realności problemu zanieczyszczenia powietrza. Plany wyznaczenia stref czystego transportu w kilku polskich miastach wydają się coraz bliższe faktycznej realizacji. Wybór miast jest podyktowany wskazaniami Komisji Europejskiej. Warszawa, Kraków, Wrocław i Poznań to miasta, gdzie normy jakości powietrza są notorycznie przekraczane i te miejscowości powinny wdrożyć zaawansowane środki walki z tą sytuacją.
Jeszcze kilka lat temu co trzeci samochód w naszym kraju posiadał wysokoprężny silnik Diesla. Wiele z tych samochodów pochodziło z poprzedniego wieku, a co za tym idzie, spełniało przestarzałe normy emisji spalin. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska odpowiada za monitorowanie dopuszczalnego średniorocznego poziomu dwutlenku azotu. Pomimo że miast, które przekraczają normy, jest więcej, w pierwszej kolejności problem postanowiono rozwiązać w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu, Poznaniu oraz Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Obowiązek obejmie w niedalekiej przyszłości również transport zbiorowy, w formie zeroemisyjnych autobusów w każdym mieście powyżej 100 000 mieszkańców.
Kto może wjechać do strefy czystego transportu?
Warunki wjazdu pojazdem z silnikiem spalinowym do wydzielonych stref czystego transportu są różne dla konkretnych europejskich miast. Metropolie jak Berlin, który ze stref korzysta już od ponad 15 lat, będą miały surowsze warunki wjazdu, niż ta krakowska, której wprowadzenie zostało niedawno przesunięte o kolejny rok. Póki strefy nie zostaną oficjalnie wprowadzone, nie ma większego sensu rozprawianie o konkretnych obostrzeniach miast, czy dzielnic.
Wiedza, która na przeddzień wprowadzenia stref czystego transportu w Polskich miastach wydaje się istotna, to znajomość klasyfikacji europejskich norm emisji spalin EURO.
Norma emisji spalin EURO 1 funkcjonuje w Unii Europejskiej od 1993 roku. Dotyczyła samochodów osobowych oraz lekkich pojazdów użytkowych, wprowadzając ograniczenia emisji tlenków węgla, tlenków azotu oraz węglowodorów. Kolejną normą jest EURO 2, wprowadzone w życie 4 lata później, a jej bardziej restrykcyjne wymagania mówiły o jeszcze mniejszej emisji tlenku węgla. Kolejne normy wchodziły w życie już w XXI wieku. Obecnie funkcjonującą normą jest EURO 6, lecz w 2024 roku Rada Europejska przyjęła rozporządzenie dotyczące EURO 7. Nowa norma mówi o bardziej restrykcyjnych ograniczeniach dla emisji cząstek stałych PM10 i emisji klocków hamulcowych i opon. Prawo wejdzie w życie po 20 dniach od publikacji w Dzienniku Urzędowym, z okresem przejściowym wynoszącym 30 miesięcy dla nowych samochodów osobowych i dostawczych oraz 60 miesięcy dla autobusów i ciężarówek. Ponadto norma wprowadza paszport środowiskowy pojazdu, który zawiera informacje o emisji zanieczyszczeń, emisji CO2, zużyciu paliwa. Nowe rozporządzanie określa reguły zużycia energii elektrycznej, zasięgu elektrycznego oraz trwałości akumulatora w pojazdach zasilanych energią elektryczną, które od kilku lat podbijają europejski rynek.
Gdzie kupić naklejkę do strefy czystego transportu?
Samochody mogące wyjątkowo wjechać do strefy czystego transportu oznacza się specjalnymi naklejkami. Jeśli nie jesteś pewien, czy Twój pojazd spełnia wymogi strefy, możesz sprawdzić to na stronie internetowej.
Każdy kierowca, który nie spełnia wymagań SCT, a obejmuje go wykluczenie z zakazu, powinien wyposażyć się w naklejkę u wójta, burmistrza lub prezydenta miasta za drobną opłatą. Odpowiednio opisaną naklejkę przykleja się w lewym dolnym rogu przedniej szyby samochodu. Oznaczenia na naklejce mówią o roku produkcji pojazdu, rodzaju paliwa oraz mieście, na które zostało wydane zezwolenie.
Strefy czystego transportu w Polsce
W Polsce znajduje się kilka stref czystego transportu. Poniżej prezentujemy 4 strefy wraz z najważniejszymi informacjami na ich temat.
Strefa czystego transportu w Warszawie
Warszawa wspólnie z Krakowem podejmuje najbardziej zaawansowane działania w kwestiach czystego transportu. Rada Warszawy zdecydowała, że ułamek najstarszych samochodów produkuje tak wiele zanieczyszczeń, że to odpowiedni moment, aby wyłączyć dla tych pojazdów ścisłe centrum stolicy. Warszawiacy dodatkowe informacje mogą wyszukać pod adresem um.warszawa.pl/SCT. Na oficjalnym portalu miasta stołecznego znajdziemy informację, że od 1 lipca 2024 roku w ścisłym centrum Warszawy zaczęła działać już strefa czystego transportu.
Strefa czystego transportu w Krakowie
Władze Krakowa zareagowały i wprowadziły w życie strefy czystego transportu w podobnym momencie co Warszawa. Różnicą między stolicami Mazowsza i Małopolski jest jednak wielkość i zakres strefy. Kraków bowiem objął SCT wszystkie ulice w obrębie administracyjnym miasta z wyjątkiem kilku dróg tranzytowych. Póki co do Krakowa nie wjadą samochody z silnikiem diesla wyprodukowane przed 1997 rokiem oraz samochody benzynowe, jeśli pochodzą sprzed 1993 roku. Kierowcy kilkunastoletnich diesli powinni jednak zastanowić się nad kupnem nowego samochodu, ponieważ w planach Krakowa jest wprowadzenie w 2026 roku kolejnych norm, które będą zakazywać wjazdu samochodów z silnikami wysokoprężnymi sprzed 2011 roku.
Strefa czystego transportu we Wrocławiu
Na wrocławską strefę czystego transportu trzeba będzie jeszcze poczekać. Rada Miasta co prawda wyznaczyła granice 6% powierzchni centrum Wrocławia, które ma zostać objęte strefą, jednak żadne decyzje nie zapadły. Strefa czystego transportu w stolicy Dolnego Śląska ma zostać wprowadzona w 2025 roku.
Strefa czystego transportu w Poznaniu
Jeśli chodzi o największe miasto Wielkopolski, na ten moment nie są prowadzone żadne działania wskazujące na to, że w najbliższych miesiącach zostanie tam wprowadzona strefa czystego transportu. Oczywiście w długofalowych planach miasto uwzględnia rozwiązania poprawiające elektromobilność, jednak w 2024 roku skupia się na innych problemach. Jeśli w kolejnych latach Rada Poznania uchwali strefę, poznaniacy mogą się spodziewać obostrzeń w okolicach Starego Miasta, Jeżyc, Wildy i Łazarza.